ความเป็นมา
สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีจุดเริ่มต้นขึ้นเมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2504 โดยประเทศไทย มาเลเซีย และฟิลิปปินส์ได้ร่วมกันจัดตั้งสมาคมอาสา หรือ Association of South East Asia ขึ้นเพื่อการร่วมมือกันทาง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม แต่ดำเนินการได้เพียง 2 ปี ก็ต้องหยุดชะงักลง เนื่องจากความผกผันทางการเมืองระหว่าง ประเทศอินโดนีเซียและประเทศมาเลเซีย
จนกระทั่งต่อมามีการฟื้นฟูสัมพันธภาพระหว่างประเทศขึ้น จึงได้มีการแสวงหาลู่ทางจัดตั้งองค์การความร่วมมือทางเศรษฐกิจขึ้นในภูมิภาค "สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้" และพันเอก (พิเศษ) ดร. ถนัด คอมันตร์ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร โดยมีการลงนาม "ปฏิญญากรุงเทพ" ที่พระราชวังสราญรมย์ เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 จาก ปฏิญญาอาเซียน ซึ่งลงนามโดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของประเทศสมาชิกก่อตั้ง 10ประเทศ ได้แก่ ทุกประที่อยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ยกเว้น ติมอร์-เลสเต้
ความประสงค์ของการจัดตั้งกลุ่มอาเซียนขึ้นมาเกิดจากความต้องการสภาพแวดล้อมภายนอกที่มั่นคง (เพื่อที่ผู้ปกครองของประเทศสมาชิกจะสามารถมุ่งความสนใจไปที่การสร้างประเทศ) ความกลัวต่อการแพร่ขยายของลัทธิคอมมิวนิสต์ ความศรัทธาหรือความเชื่อถือต่อมหาอำนาจภายนอกเสื่อมถอยลงในช่วงพุทธทศวรรษ 2500 รวมไปถึงความต้องการในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ การจัดตั้งกลุ่มอาเซียนมีวัตถุประสงค์ต่างกับการจัดตั้งสหภาพยุโรป เนื่องจากกลุ่มอาเซียนถูกสร้างขึ้นเพื่อสนับสนุนความเป็นชาตินิยม
จุดประสงค์ของการจัดตั้ง
ปฏิญญากรุงเทพฯ ได้ระบุวัตถุประสงค์สำคัญ 7 ประการของการจัดตั้งอาเซียน ได้แก่
1. ส่งเสริมความร่วมมือและความช่วยเหลือซึ่งกันและกันในทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม เทคโนโลยี
วิทยาศาสตร์ และการบริหาร
2. ส่งเสริมสันติภาพและความมั่นคงส่วนภูมิภาค
3. เสริมสร้างความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจพัฒนาการทางวัฒนธรรมในภูมิภาค
4. ส่งเสริมให้ประชาชนในอาเซียนมีความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตที่ดี
5. ให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ในรูปของการฝึกอบรมและการวิจัย และส่งเสริมการศึกษาด้านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
6. เพิ่มประสิทธิภาพของการเกษตรและอุตสาหกรรม การขยายการค้า ตลอดจนการปรับปรุงการขนส่งและการคมนาคม
7. เสริมสร้างความร่วมมืออาเซียนกับประเทศภายนอก องค์การ ความร่วมมือแห่งภูมิภาคอื่นๆ
และองค์การระหว่างประเทศ
1. ส่งเสริมความร่วมมือและความช่วยเหลือซึ่งกันและกันในทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม เทคโนโลยี
วิทยาศาสตร์ และการบริหาร
2. ส่งเสริมสันติภาพและความมั่นคงส่วนภูมิภาค
3. เสริมสร้างความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจพัฒนาการทางวัฒนธรรมในภูมิภาค
4. ส่งเสริมให้ประชาชนในอาเซียนมีความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตที่ดี
5. ให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ในรูปของการฝึกอบรมและการวิจัย และส่งเสริมการศึกษาด้านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
6. เพิ่มประสิทธิภาพของการเกษตรและอุตสาหกรรม การขยายการค้า ตลอดจนการปรับปรุงการขนส่งและการคมนาคม
7. เสริมสร้างความร่วมมืออาเซียนกับประเทศภายนอก องค์การ ความร่วมมือแห่งภูมิภาคอื่นๆ
และองค์การระหว่างประเทศ
ประเทศสมาชิก
1. บรูไน ดารุสซาลาม (Brunei Darussalam)
ชื่อทางการ : เนการา บรูไน ดารุสซาลาม (Negara Brunei Darussalam แปลวา ดินแดนแหงความสงบ สุข)
ที่ตั้ง : ทางตะวันตกเฉียงเหนือของเกาะบอรเนียว (ละติจูดที่ 5 เหนือเสนศูนยสูตร)
แบงเปนสี่เขต คือ เขต Brunei-Muara เขต Belait เขต Temburong และเขต Tutong
พื้นที่: 5,765 ตารางกิโลเมตร โดยพื้นที่รอยละ 70 เปนปาไมเขตรอน
เมืองหลวง : บันดารเสรีเบกาวัน (Bandar Seri Begawan)
2. กัมพูชา (Cambodia)
ชื่อทางการ : ราชอาณาจักรกัมพูชา (Kingdom of Cambodia)
ที่ตั้ง : กัมพูชาตั้งอยูกลางภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีพรมแดนทิศเหนือติดกับประเทศไทย (จังหวัด
อุบลราชธานีศรีสะเกษ สุรินทรและบุรีรัมย) และลาว (แขวง อัตตะปอและจําปาสัก) ทิศตะวันออกติด
2เวียดนาม (จังหวัดกอนทูม เปลกูซาลาย ดั๊กลั๊ก สองแบเตยนิน ลองอาน ดงทาบ อันซาง และเกียงซาง)
ทิศตะวันตกติดประเทศไทย (จังหวัดสระแกว จันทบุรีและตราด) และทิศใตติดอาวไทย
พื้นที่: ขนาดกวาง 500 กิโลเมตร ยาว 450 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งหมด 181,035 ตารางกิโลเมตร หรือมีขนาด
ประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศไทย เสนเขตแดนโดยรอบประเทศยาวประมาณ 2,000 กิโลเมตร โดยมี
เสนเขตแดนติดตอกับประเทศไทยยาว 798 กิโลเมตร
เมืองหลวง : กรุงพนมเปญ (Phnom Penh)
3. อินโดนีเซีย (Indonesia)
ชื่อทางการ : สาธารณรัฐอินโดนีเซีย (Republic of Indonesia)
ที่ตั้ง : อยูในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต โดยตั้งอยูบนเสนทางเชื่อมตอระหวางมหาสมุทรแปซิฟกกับ
มหาสมุทรอินเดีย และเปนสะพานเชื่อมระหวางทวีปเอเชียกับออสเตรเลีย ทําใหอินโดนีเซียสามารถ
ควบคุมเสนทางการติดตอระหวางมหาสมุทรทั้งสอง ผานชองแคบที่สําคัญตางๆ เชน ชองแคบมะละกา
ชองแคบซุนดา และชองแคบล็อมบอก ซึ่งเปนเสนทางขนสงน้ํามันจากตะวันออกกลางมายังประเทศใน
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตและเอเชียตะวันออก
พื้นที่: 1,890,754 ตารางกิโลเมตร เปนประเทศหมูเกาะที่มีขนาดใหญที่สุดในโลก ประกอบดวยเกาะใหญนอย
กวา 17,508 เกาะ รวมอยูในพื้นที่ 4 สวน คือ
- หมูเกาะซุนดาใหญประกอบดวย เกาะชวา สุมาตรา บอรเนียว และสุลาเวสี
- หมูเกาะซุนดานอย ประกอบดวยเกาะเล็ก ๆ ที่ตั้งอยูทางตะวันออกของเกาะชวา มีเกาะบาหลีลอมบอก
ซุมบาวา ซุมบา ฟอลเรส และติมอร
- หมูเกาะมาลุกุหรือ หมูเกาะเครื่องเทศ ตั้งอยูระหวางสุลาเวสีกับอิเรียนจายาบนเกาะ นิวกีนี
- อีเรียนจายา อยูทางทิศตะวันตกของปาปวนิวกินี
เมืองหลวง : จาการตา (Jakarta)
4. ลาว (Laos)
ชื่อทางการ : สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (The Lao People's Democratic Republic)
ที่ตั้ง : เปนประเทศที่ไมมีทางออกสูทะเล มีพรมแดนติดจีนและพมาทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ติดตอกับ
เวียดนามทางทิศตะวันออก ติดตอกับกัมพูชาทางทิศใต และติดตอกับประเทศไทยทางทิศตะวันตก
พื้นที่: 236,800 ตารางกิโลเมตร (ประมาณครึ่งหนึ่งของประเทศไทย)
แบงเปน 16 แขวง และ 1 เขตปกครองพิเศษ (นครหลวงเวียงจันทน)
เมืองหลวง : นครเวียงจันทน (Vientiane) (เปนเขตเมืองหลวงเหมือน กทม. สวนแขวงเวียงจันทนเปนอีกแขวง
หนึ่งที่อยูติดกับนครหลวงเวียงจันทน)
5. มาเลเซีย (Malaysia)
ชื่อทางการ : มาเลเซีย (Malaysia)
ที่ตั้ง : ตั้งอยูในเขตเสนศูนยสูตร ประกอบดวยดินแดนสองสวน โดยมีทะเลจีนใตกั้น
- สวนแรก คือ มาเลเซียตะวันตก ตั้งอยูบนคาบสมุทรมลายู มีพรมแดนทิศเหนือติดประเทศไทย และทิศ
ใตติดกับสิงคโปร ประกอบดวย 11 รัฐ คือ ปะหัง สลังงอรเนกรีเซมบิลัน มะละกา ยะโฮร เประ กลัน
ตัน ตรังกานูปนัง เกดะหและปะลิส
- สวนที่สอง คือ มาเลเซียตะวันออก ตั้งอยูทางเหนือของเกาะบอรเนียว (กาลิมันตัน) มีพรมแดนทิศใตติด
อินโดนีเซีย และมีพรมแดนลอมรอบประเทศบรูไน ประกอบดวย 2 รัฐ คือ ซาบาหและซาราวัก
- นอกจากนี้ยังมีเขตการปกครองภายใตสหพันธรัฐอีก 3 เขต คือ กรุงกัวลาลัมเปอร (เมืองหลวง)
เมืองปุตราจายา (เมืองราชการ) และเกาะลาบวน
พื้นที่: 330,257 ตารางกิโลเมตร
เมืองหลวง : กรุงกัวลาลัมเปอร (Kuala Lumpur)
6. พมา (Myanmar)
ชื่อทางการ : สหภาพพมา (Union of Myanmar)
ที่ตั้ง : ตั้งอยูที่ละติจูดที่ 28 องศา 30 ลิปดา ถึง 10 องศา 20 ลิปดาเหนือ ภูมิประเทศตั้งอยูตามแนวอาวเบงกอล
และทะเลอันดามันทําใหมีชายฝงทะเลยาวถึง 2,000 ไมล
- ทางตะวันออกเฉียงเหนือติดกับทิเบตและจีน
- ทางตะวันออกติดกับลาว
- ทางตะวันออกเฉียงใตติดกับไทย
- ทางตะวันตกเฉียงเหนือติดกับบังคลาเทศและอินเดีย
- ทางตะวันตกเฉียงใตและทางใตติดกับทะเลอันดามันและอาวเบงกอล
พื้นที่: 676,577 ตารางกิโลเมตร (ประมาณ 1.3 เทาของไทย)
เมืองหลวง : เนปดอ (Naypyidaw) (ภาษาพมา) หรือบางครั้งสะกดเปน เนปตอ (Nay Pyi Taw) (มีความหมายวา
มหาราชธานี) เปนเมืองหลวงและเมืองศูนยกลางการบริหารของสหภาพพมาที่ไดยายมาจากยางกุง
7. ฟลิปปนส (Philippines)
ชื่อทางการ : สาธารณรัฐฟลิปปนส (Republic of the Philippines)
ที่ตั้ง : เปนประเทศหมูเกาะที่ประกอบดวยเกาะจํานวนทั้งสิ้น 7,107 เกาะ ตั้งอยูในมหาสมุทรแปซิฟก หางจาก
เอเชียแผนดินใหญทางตะวันออกเฉียงใต ประมาณ 100 กม. และมีลักษณะพิเศษ คือ เปนประเทศเพียง
หนึ่งเดียวที่มีพรมแดนทางทะเลที่ติดตอระหวางกันยาวมากที่สุดในโลก
- ทิศตะวันตกและทิศเหนือติดกับทะเลจีนใต
- ทิศตะวันออกและทิศใตติดกับมหาสมุทรแปซิฟก
- อยูหางจากกรุงเทพฯ ประมาณ 1,800 กิโลเมตร
พื้นที่: 298,170 ตารางกิโลเมตร (ประมาณ 3 ใน 5 ของประเทศไทย)
เมืองหลวง : กรุงมะนิลา (Manila)
8. สิงคโปร (Singapore)
ชื่อทางการ : สาธารณรัฐสิงคโปร (Republic of Singapore)
11ที่ตั้ง : เปนนครรัฐ ที่ตั้งอยูบนเกาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ที่ละติจูด 1°17'35" เหนือ ลองจิจูด 103°51'20"
ตะวันออก ตั้งอยูทางใตสุดของคาบสมุทรมาเลย อยูทางใตของรัฐยะโฮรของประเทศมาเลเซีย และอยู
ทางเหนือของเกาะรีเยาของประเทศอินโดนีเซีย
พื้นที่: ประกอบดวยเกาะสิงคโปรและเกาะใหญนอยบริเวณใกลเคียง 63 เกาะ มีพื้นที่ รวมทั้งสิ้น 697 ตาราง
กิโลเมตร (ประมาณเกาะภูเก็ต) เกาะสิงคโปรเปนเกาะที่มีขนาดใหญที่สุดมีความยาวจากทิศตะวันตก
ไปตะวันออกประมาณ 42 กิโลเมตร และความกวางจากทิศเหนือไปยังทิศใตประมาณ 23 กิโลเมตร
เมืองหลวง : สิงคโปร
9. ประเทศไทย (Thailand)
ชื่อทางการ : ราชอาณาจักรไทย (Kingdom of Thailand)
ที่ตั้ง : ตั้งอยูบนคาบสมุทรอินโดจีน ในเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีพรมแดนทางทิศตะวันออกติดประเทศลาว
และประเทศกัมพูชา ทิศใตติดอาวไทยและประเทศมาเลเซีย ทิศตะวันตกติดทะเลอันดามันและประเทศ
พมา และทิศเหนือติดกับประเทศพมาและประเทศลาว โดยมีแมน้ําโขงกั้นเปนบางชวง
พื้นที่: 513,115.02 ตารางกิโลเมตร
เมืองหลวง : กรุงเทพมหานคร (Bangkok)
10. เวียดนาม (Vietnam)
ชื่อทางการ : สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (Socialist Republic of Vietnam)
ที่ตั้ง : เปนประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีพรมแดนติดกับประเทศจีน ทางทิศเหนือ ประเทศลาว และ
ประเทศกัมพูชา ทางทิศตะวันตก และอาวตังเกี๋ย ทะเลจีนใตทางทิศตะวันออก
พื้นที่: 331,689 ตารางกิโลเมตร (0.645 เทาของประเทศไทย)
1415
เมืองหลวง : กรุงฮานอย (Hanoi)
